Class 12 Instructional Pedagogy Unit 3: Getting off to a Good राम्रो सुरुवात गर्ने

 

राम्रो सुरुवात गर्ने

Getting off to a Good Start

शिक्षण कार्यलाई व्यवस्थित रुपमा संचालन गरि पाठ्यक्रमले राखेका उद्धेश्यहरु विधार्थीले प्राप्त गर्न सक्ने अवस्थाको सिर्जना गर्नुनै राम्रोसग सुरुवात गर्नु हो / राम्रो सुरुवात भनेको सम्पूर्ण शिक्षण प्रक्रियाको आधारशिला हो, जसले कक्षाकोठामा सकारात्मक वातावरण सिर्जना गर्छ। यसमा सम्पूर्ण वातावरणको जानकारी, पाठ्यक्रमको अध्ययन, शैक्षिक उद्देश्यको स्पष्टता, विषयवस्तुको चयन, शिक्षण विधिको छनोट, र मूल्यांकनको तयारी आवश्यक पर्दछ। साथै, विद्यार्थीहरूको पृष्ठभूमि, उनीहरूको प्रवेश व्यवहार, र कार्यतालिकाको जानकारीलाई ध्यानमा राख्दै, शिक्षकले कक्षा सञ्चालनको योजना बनाउँछन्, जसले गर्दा विद्यार्थीहरूलाई शिक्षण प्रक्रियामा सहज र प्रभावकारी रूपमा संलग्न गराउन सकिन्छ। शिक्षकले कक्षा शिक्षणलाइ राम्रोसग सुरुवात गर्न निम्नलिखित पक्षहरुलाई ध्यान दिनुपर्छ:

अ)       सम्पूर्ण वातावरण को जानकारी

आ)     पाठ्यक्रम को अध्धयन

इ)          शैक्षिक उद्धेश्य, विषयवस्तु, शिक्षण विधि, मुल्यांकन आदि को छनोट

ई)          विधार्थी को पृष्ठभूमि तथा प्रवेश ब्यबहार को जानकारी

उ)         कार्यतालिका तथा प्रभावकारी शिक्षण योजनाको जानकारी

ऊ)        विद्यालयले तय गरेका नीतिनियमको जानकारी

कक्षाकोठाको सक्रियता

Activeness in Classroom

कक्षाकोठाको सक्रियता शिक्षण-सीखाइ प्रक्रियाको एक महत्वपूर्ण अंग हो, जसले विद्यार्थीको सिकाइ अनुभवलाई प्रभावकारी बनाउँछ। विद्यार्थीको सक्रिय सहभागिता शिक्षणको मुख्य आधार हो, जसले उनीहरूको ध्यान र रुचिलाई शिक्षणमा केन्द्रित गर्न मद्दत गर्छ। प्रभावकारी शिक्षण विधिहरू, जस्तै संवादमूलक शिक्षण, समूह क्रियाकलाप, र प्रयोगात्मक अभ्यासहरूले विद्यार्थीहरूलाई सक्रिय राख्न महत्वपूर्ण भूमिका खेल्छन्। कक्षाकोठाको उचित व्यवस्थापनले शिक्षक र विद्यार्थीबीचको अन्तरक्रियालाई सहज बनाउँछ, जसले सिकाइ प्रक्रिया सुचारु बनाउँछ। शिक्षण क्रियाकलापको उपयुक्तता र शिक्षण सामग्रीको सही छनोटले सिकाइलाई थप प्रभावकारी बनाउँछ। निरन्तर क्रियाशील पढाइको लागि उचित वातावरणको निर्माणले विद्यार्थीहरूलाई प्रेरित गर्छ, जसले उनीहरूको सृजनात्मकता र चिन्तन क्षमतामा वृद्धि गर्छ। यसरी, कक्षाकोठाको सक्रियता सम्पूर्ण सिकाइ प्रक्रियालाई समृद्ध बनाउन महत्त्वपूर्ण छ।

कक्षालाई सक्रिय बनाउन निम्नलिखित कुराहरुमा ध्यान दिनुपर्छ:

अ)       पढाइ भईरहेको समयमा कुनै पनि निर्दशन वा सुचना नदिने

आ)     ध्यानाकर्षण भएपछी मात्रै विषयवस्तुको प्रस्तुति गर्ने

इ)          एउटा क्रियाकलाप बसकी अर्को कार्य नदिने

ई)          शिक्षणको क्रममा विषयवस्तुलाई क्रमश शिक्षण गराउने

उ)         शिक्षण गर्दा सबैले बुझ्ने शब्दहरुको प्रयोग गर्ने

ऊ)        विषयवस्तुलाई अनावश्यक रुपमा घटाउने वा बढाउने काम नगर्ने

ऋ)      अनावश्यक कुरा गरेर विद्यार्थीलाई नअलमल्याउने

ऌ)        एक क्रियाकलाप र अर्को क्रियाकलाप बीच लामो अन्तराल नराख्ने

ऍ)         प्रश्न समुहमा राख्ने तर उत्तर व्यक्तिगत रुपमा सोध्ने

ऎ)         उत्तर सोध्दा सबै विद्यार्थीहरुलाई मध्यनजर गर्ने

सक्रिय कक्षाकोठाको स्वरूप

Nature of Active Classroom

सक्रिय कक्षाकोठाको स्वरूप यस्तो हुनुपर्छ जहाँ विद्यार्थीहरूको पूर्ण सहभागिता र शिक्षकको मार्गदर्शनले सिकाइलाई उत्साहपूर्ण र अर्थपूर्ण बनाउँछ। यस्तो कक्षाकोठामा विद्यार्थीहरू प्रश्न सोध्न, विचार व्यक्त गर्न, र समुहमा छलफल गर्न स्वतन्त्र महसुस गर्छन्। शिक्षकले विविध शिक्षण विधिहरू प्रयोग गरेर विद्यार्थीहरूको रुचि जगाउने र उनीहरूको क्षमता विकास गर्ने प्रयास गर्छन्।

शिक्षण सामग्रीहरू दृश्य, श्रव्य, र प्राविधिक स्रोतहरूको समिश्रणमा आधारित हुन्छन्, जसले सिकाइलाई रोचक र सजीव बनाउँछ। कक्षाकोठाको व्यवस्था, जस्तै बस्ने व्यवस्था, शिक्षक र विद्यार्थीबीचको अन्तरक्रिया, र वातावरण यस्तो हुनुपर्छ कि विद्यार्थीहरूले आफूलाई सहज महसुस गरून् र सिकाइमा पूर्णतया समर्पित रहून्। यस्तो सक्रिय कक्षाकोठाले विद्यार्थीहरूको जिज्ञासा, सृजनशीलता, र समस्या समाधान क्षमतामा सुधार ल्याउँछ, जसले उनीहरूको समग्र शैक्षिक विकासलाई मजबुत बनाउँछ। सक्रिय कक्षाकोठाको स्वरूप निम्न अनुसारको हुनुपर्छ:

क)       कक्षाकोठाको राम्रो व्यवस्थापन

ख)       शिक्षणका निश्चित उद्धेश्यहरु

ग)        शिक्षण क्रियाकलापमा विद्यार्थीहरुको निष्क्रिय नभई सक्रिय सहभागीता

घ)        सक्रिय सहभागीताको लागि उचित योजना

ङ)         समय-समयमा आवश्यक प्रेरणा प्रदान

च)  अनुशासित र नियन्त्रित कक्षाकोठा 

***

Click for Next Lesson: https://limbuchandrabahadur.blogspot.com/2025/07/class-12-instructional-pedagogy-unit-3_11.html