Class 12 Instructional Pedagogy Unit 3: Appropriate Questioning Method and Characteristics of Good Questions उपयुक्त प्रश्न गर्ने विधि र असल प्रश्नका विशेषताहरु

 

उपयुक्त प्रश्न गर्ने विधि

Appropriate Questing Method

कक्षाकोठामा शिक्षक र विद्यार्थीहरु बीच अन्तरक्रिया गर्ने माध्यम भनेको नै प्रश्नोत्तर हो । विद्यार्थीहरुलाई सिकाईप्रती उत्प्रेरित गर्न, आकर्षण गर्न , उसको कमीकमजोरी पत्ता लगाई पृष्ठपोषण र पुरस्कार प्रदान गर्न प्रनोत्तरले सहयोग गर्छ । सिरकाईमा सक्रिय रुपमा सहभागी गराउन र विषयवस्तु बुझे नबुझेको मुल्यांकन गर्न समेत प्रश्नोत्तर विधिको प्रयोग गरिन्छ ।

प्रश्न सोध्नुका उद्धेस्यहरु

Objectives of Questioning

प्रश्न सोध्नुका उद्देश्यहरूले शिक्षण-सिकाई प्रक्रियामा महत्त्वपूर्ण भूमिका खेल्छन्। शिक्षकले प्रश्नहरू सोधेर विद्यार्थीहरूको बुझाइको मूल्यांकन गर्न, ध्यान केन्द्रित राख्न, र सिकाइमा सक्रियता ल्याउन सक्छन्। प्रश्नहरू जानकारी संकलन, स्पष्टता प्राप्ति, र चिन्तनलाई प्रोत्साहन गर्न प्रयोग गरिन्छ। साथै, प्रश्नहरूले छलफल र संवाद उत्पन्न गराएर विद्यार्थीहरूलाई विचारहरू साझा गर्न र सृजनात्मक सोचलाई प्रोत्साहन गर्न मद्दत गर्छ। अन्ततः, प्रश्नहरूले शिक्षक र विद्यार्थीबीचको अन्तरक्रियालाई सहज बनाउँदै ज्ञानको आदानप्रदानलाई प्रभावकारी बनाउँछ। प्रश्न सोध्नुका उद्देश्यहरू निम्न हुन सक्छन:

·              विभिन्न सिकाइ क्रियाकलापहरुमा सहभागी गराउन

·              सिकाई स्तर पत्ता लगाउन

·              विद्यार्थीको ध्यान विषयवस्तुप्रति केन्द्रित गराउन

·              सिकाईका कमीकमजोरी पत्ता लगाउन

·              अन्तरक्रियात्मक कक्षा बनाउन

·              कक्षागत सिकाई उपलब्धिलाइ मुल्यांकन गर्न

असल प्रश्नका विशेषताहरु

Characteristics of Good Question (Test)

असल प्रश्नका विशेषताहरूले संवादलाई स्पष्ट, अर्थपूर्ण, र उद्देश्यप्राप्ति उन्मुख बनाउँछन्। असल प्रश्नहरू सधैं सरल, स्पष्ट, र बुझ्न सजिलो हुन्छन्, जसले उत्तर दिने व्यक्तिलाई सही उत्तर दिन मद्दत गर्छ। यस्ता प्रश्नहरूले सोच, विश्लेषण, र छलफललाई उत्प्रेरित गर्दै विचारको गहिराइमा पुग्न प्रेरित गर्छन्। यसका साथै, असल प्रश्नहरू खुला, संक्षिप्त, र प्रसंगअनुसार सोधिन्छन्, जसले संवादलाई सजीव र अर्थपूर्ण बनाउँछ। यी विशेषताहरूले असल प्रश्नहरूलाई शिक्षण-सिकाई प्रक्रियामा प्रभावकारी र उत्पादक बनाउँछ। असल प्रश्नका विशेषताहरू निम्न हुन सक्छन:

·              प्रश्न विशिष्ट र सरल हुनुपर्छ /

·              प्रश्न सिलसिलेवार रुपमा हुनुपर्छ /

·              पाठसग सम्बन्धित प्रश्न हुनुपर्छ /

·              प्रश्नमा दुई नकारात्मक क्रियापदहरुको प्रयोग नगर्ने /

·              एउटा प्रश्नले एकै उत्तरको अपेक्षा गरेको हुनपर्छ /

·              अनावश्यक शब्द प्रश्नमा प्रयोग नगर्ने /

·              प्रश्न ज्यादै सरल र ज्यादै कठिन नबनाउने / 

*** 

Click for Next Lesson: https://limbuchandrabahadur.blogspot.com/2025/07/class-12-instructional-pedagogy-unit-3_42.html