Educational Implications of Multiple Learning Theories ग्याग्नेको बहुमुखी सिकाइ सिद्धान्तको शैक्षिक प्रयोगहरु B. Ed. 2nd Year Educational Psychology

 Educational Implications of Multiple Learning Theories

 ग्याग्नेको बहुमुखी सिकाइ सिद्धान्तको शैक्षिक प्रयोगहरु

     रवर्ट एम. गाग्ने (Robert M. Gagne) ले सिकाइका आठ प्रकारहरू प्रस्ताव गरेका छन्, जुन सिकाइको क्रममा व्यक्ति कसरी सरलदेखि जटिल सीपहरू सिक्छ भन्ने स्पष्ट पार्दछन्। पहिलो प्रकार संकेत प्रतिक्रिया सिकाइ हो, जसमा व्यक्ति कुनै संकेत (stimulus) पाउँदा स्वाभाविक प्रतिक्रिया दिन्छ। दोस्रो प्रत्युत्तर सिकाइ हो, जसमा क्रियाको अभ्यास गरिन्छ। तेस्रो शृङ्खलाबद्ध सिकाइ हो, जसमा साना क्रियाहरूलाई क्रमबद्ध रूपमा सिकिन्छ। चौथो मौखिक संघ सिकाइ हो, जसमा शब्दहरूलाई सम्बन्धित रूपमा सिकिन्छ। पाँचौँ भेद गर्ने सिकाइ हो, जसमा दुईवटा वस्तु वा विचारको भिन्नता छुट्याउन सिकिन्छ। छैठौँ अवधारणा सिकाइ हो, जसमा समान विशेषताका आधारमा वर्गीकरण गरिन्छ। सातौँ सिद्धान्त सिकाइ हो, जसमा नियम र तर्क प्रयोग गरेर समस्या समाधान गरिन्छ। अन्तिममा आठौँ समस्यासमाधान सिकाइ हो, जसमा ज्ञान प्रयोग गरी नयाँ समस्याको समाधान निकालिन्छ। गाग्नेका यी आठ सिकाइका प्रकारहरूले सिकाइ क्रमिक र संरचित हुन्छ भन्ने देखाउँछन्। सरल सीपहरू सिकेपछि मात्रै जटिल सीपहरू सिक्न सकिन्छ भन्ने विचार यसले दिन्छ। यसले शिक्षकहरूलाई शिक्षण योजना बनाउँदा उपयोगी मार्गदर्शन प्रदान गर्छ।

ग्याग्नेको बहुमुखी सिकाइ सिद्धान्तको केही शैक्षिक प्रयोगहरुलाई निम्न बुदाहरुमा देखाउन सकिन्छ:

क.     सिकाइ सरल देखी जटिल तर्फ लैजानु पर्छ भन्ने भावनाको विकास गरेको पाइन्छ ।

ख.     प्रभावकारी सिकाइ सिकारुको क्षमता, रुची, तत्परता आदिमा भर पर्छ भन्ने कुरालाई स्वीकार गरिएको छ।

ग.      प्रेरणा, पुर्नबल, तथा अभ्यासहरुले सिकाइमा महत्त्वपूर्ण भुमिका खेल्छ भन्ने कुरा पृष्टी गरिएको छ।

घ. सिकाइमा बोध, धारणा, सामान्यिकरण, विभेदिकरण वा पृष्ठपोषणको आवश्यकतालाई प्रष्ट्याइएको छ।

ङ.        उच्चस्तरीय सिकाइको लागि सिकारुमा सम्बन्धित बिषयको आधारभुत ज्ञान चाहिने कुरालाइ देखाइएको छ।

च.      उपयुक्त उद्दिपकहरुको प्रत्यक्ष प्रस्तुतीकरणमा जोड दिइएको छ।

 Click for Next Lesson:   https://limbuchandrabahadur.blogspot.com/2025/06/classification-of-learning-theories.html